KUZU GÖBEĞİ MANTARI (Morchella elata / M. conica)

Bu bölümde yurdumuzun özellikle güney bölgelerinde bulunan bir mantarı tanıtmaya çalışacağız. Mantarın bilinen adı Kuzu Göbeği Mantarı dır.

Kabaca "Kuzu göbeği mantarı" dendiğinde genelde "Morchella" cinsi anlaşılır. Bunların genel geçerli olanları:

  1.  Morchella elata yada Morchella conica

  2.  Morchella esculanta

  3.  Morchella rotunda olarak bilinirler.

Bunlar birbirlerine çok benzerler. Hepsi de yenilebilir mantarlardır ve ortak özellikleri:

  1. Şapkaları püskülsüz bir kukuleta gibidir.

  2. Şekilleri konikten dairesele kadar değişir.

  3. Şapka dış yüzeylerinde değişik formlarda oluklar ve odacıklar bulunur.

  4. Hepsi de içi boş silindir şeklinde, gelişmiş saplara sahiptir.

Bizim burada ele aldığımız yukarıda belirttiğimiz gibi Morchella elata dır.

Nasıl Tanınır? (Resimdeki numaralarla açıklanmıştır.)

  1. Mantar şapkası püskülsüz kukuleta gibidir. Farklılığı, mantarın sporlarının şapka altında değil, şapkanın üstündeki kıvrımların içinde olmasındadır. Ucu beyzi ve sivri olur. Rengi kahverengi ile gri-kahverengi arasında değişir.

  2. Şapkanın dış yüzünde ağ desenleri oluşturan kabarık hatlar vardır. Düşey hatlar güçlü ve paralel olarak tepeden şapka kenarına kadar uzanırlar. Yatay hatlar ise oldukça belirsiz ve düzensizdir. Aralarda derin cepler, oyuklar yer alır.

  3. Şapkanın kenarları içeriye doğru katlanarak sapla bütünleşmiştir.

  4. Sap açık renkli ve düz yüzeylidir. Üzerinde küçük beyaz tanecikler bulunur.

  5. Hem şapkanın hem de sapın içinde boydan boya uzanan bir boşluk bulunur.

  6. Mantarın eti ince, beyaz ve gevrektir.

Yetiştiği yerler ve özellikleri:

Kuzu göbeği mantarı çürükçül mantar olduğundan çok değişik ortamlarda onlarla karşılaşmak olanaklıdır. Hem geniş yapraklı ormanlarda hem de özellikle iğne yapraklı ormanlarda yetişir. Eski yanık orman alanlarında, orman açıklıklarında, orman içi yollarda, bağ, bahçe ve otlaklarda da rastlanırlar.
Kuzu göbeği esas olarak bahar mantarıdır. Tek tek yada küçük gruplar halinde yetişirler, bazan da sıralar yada yarım çemberler oluştururlar.

Toplama ve temizleme:

Kuzu göbeği mantarları diğer mantarlarda olduğu gibi gövdesinden döndürülerek kökünden koparılarak toplanır. Sapın topraklı kısmı kesilip atılır ve şapkası fırça ile temizlenir. Mantarın oyuk olan iç kısmında sümüklü böcek olması ihtimaline karşı, mantar ortadan boylamasına kesilerek içi kontrol edilir. Kolayca larva istilasına uğrayabildiği için ayrıca kurtçuk olup olmadığı da kontrol edilmelidir.

Kuzu göbeği mantarlarında bazan hoş olmayan koku ve tad olabilmektedir. Bu onların zehirli olduğunun belirtisi değildir, ama yine de iştah kaçırıcı olabileceğinden bu özellikte olanlarını ayıklayıp ormanda bırakmak en doğrusudur.
Şapka çapı 2-5 cm ve mantarın toplam yüksekliği 4-12 cm olanlarının toplanması uygun olur.

 

Aşağıda Kuzu Göbeği mantarının değişik fotoğrafları görülüyor. Sol baştaki resim M.esculanta, diğerleri M.elata dır